Het VKSO – orkest van de Veenkoloniën – bestaat dit jaar vijftien jaar. Zonder een groot jubileumprogramma, maar met een concert dat laat horen waar het orkest al 15 jaar voor staat: zich op hoog niveau te presenteren aan een breed publiek met de focus op een zeer gevarieerd programma
Onder leiding van dirigent Lubertus Leutscher brengt het orkest op 1 november in Theater Geert Teis het programma ‘De Grootste Filmhits Ooit’, een selectie uit iconische soundtracks die al decennialang tot de verbeelding spreken
Een bijzonder moment vormt de uitvoering van het Adagio uit het Concierto de Aranjuez, waarin gastgitarist Sander van Willigenburg de solopartij vertolkt.
Dit meesterwerk, van de Spaanse componist Joaquín Rodrigo, is in talloze films gebruikt en geldt als één van de meest herkenbare melodieën uit de twintigste eeuw.
Het Adagio uit het Concierto de Aranjuez: Een eeuwige dialoog tussen verdriet en schoonheid
Er zijn maar weinig klassieke werken die zó vaak opnieuw worden geïnterpreteerd als het Concierto de Aranjuez van Joaquín Rodrigo. Vooral het tweede deel – het Adagio – is uitgegroeid tot een van de meest herkenbare en emotioneel geladen composities uit de twintigste eeuw.
Toch gaat achter deze muziek veel meer schuil dan louter melancholie. Het Adagio is zowel persoonlijk als universeel, zowel Spaans als tijdloos.
Een blinde componist en zijn innerlijk visueel vermogen
Joaquín Rodrigo (1901–1999) verloor op jonge leeftijd zijn gezichtsvermogen door difterie. Muziek werd zijn manier om de wereld te zien. In 1939, kort na de Spaanse Burgeroorlog, componeerde hij het Concierto de Aranjuez in Parijs. Het was een periode van verlies en onzekerheid, maar ook van hernieuwde hoop: zijn vrouw, pianiste Victoria Kamhi, overleefde een moeilijke zwangerschap.
Rodrigo zelf omschreef het werk niet als tragisch, maar als een herinnering aan ‘de geur van magnolia’s, het zingen van vogels, en de klaterende fonteinen’, in de tuinen van het koninklijk paleis van Aranjuez. Toch klinkt in het Adagio een dieper, persoonlijk verdriet door – een verstilling waarin vreugde en pijn elkaar raken.
Een dialoog tussen gitaar en orkest
Het Concierto de Aranjuez is geschreven voor gitaar en orkest – een combinatie die destijds zelden voorkwam. In het Adagio klinkt de gitaar niet als solist tegenover het orkest, maar als een stem binnen een groter gesprek.
De hobo opent met een eenvoudige, maar indringende melodie. Wanneer de gitaar haar antwoord geeft, ontvouwt zich een dialoog
Die spanning – tussen stilte en beweging, tussen licht en schaduw – is misschien wel de reden dat dit deel zoveel mensen blijft raken.
Van concertzaal naar filmzaal
Het Adagio leeft al lang niet meer alleen in de concertzaal. Het is een van die zeldzame klassieke werken die een tweede leven kreeg in de filmwereld – telkens met een andere betekenis.
In al deze films fungeert Rodrigo’s muziek als een emotioneel anker. De herkenbare melodie blijft intact, maar de betekenis verschuift met de beelden eromheen.
Een werk dat blijft ademen
Wat maakt het Adagio zo blijvend actueel? Misschien omdat Rodrigo’s muziek niet vraagt om grootse gebaren. Ze vertrouwt op nuance – op stilte, adem en ruimte. Het stuk biedt een kader waarin luisteraars hun eigen verhaal kunnen herkennen.
Of het nu klinkt in een concertzaal, op een filmdoek of in een intieme opname, het Adagio blijft een oefening in luisteren: naar verlies, naar herinnering, naar wat niet gezegd wordt.
Meer dan tachtig jaar na de première blijft het Concierto de Aranjuez zich vernieuwen – niet omdat de noten veranderen, maar omdat wij dat doen.
Sander van Willigenburg
